Kwaliteit aantonen is meer dan alleen vinkjes zetten

Het Antoni van Leeuwenhoek heeft een eigen kwaliteitsmanagementsysteem ontwikkeld om de kwaliteit van zorg aan te tonen en continu te verbeteren. “Het thema kwaliteit is nu meer van de zorgprofessional, de administratielast is verminderd en er is een cultuuromslag van vinkjes zetten naar continu willen verbeteren”, vertelt Ingrid Vleeming, hoofd kwaliteit en veiligheid van het Antoni van Leeuwenhoek.

Ziekenhuizen zijn verplicht zelf de kwaliteit van hun zorgverlening te meten. De zorgverzekeraars eisen van ziekenhuizen dat ze een gecertificeerd kwaliteitssysteem hebben. De twee certificeringen die het Antoni van Leeuwenhoek (AvL) daarvoor gebruikt, de NEN 8009 en de OECI-accreditatie (Organisation of European Cancer Institutes), geven volgens Vleeming echter geen volledig beeld van de kwaliteit van zorg die het ziekenhuis biedt.

“Wij willen toetsen op de kwaliteit van de (oncologische) zorg, patiëntveiligheid, onderwijs en onderzoek. Binnen de bestaande systemen zit overlap, maar nergens zagen wij alle aspecten terug die voor ons relevant zijn.” Ook zijn de systemen volgens Vleeming te algemeen en worden de normen van buitenaf opgelegd.

Eigen systeem

Omdat geen enkel ander systeem geschikt bleek, nam het ziekenhuis het heft in eigen handen. “Wij hebben ons eigen systeem ontwikkeld met een combinatie van normen uit Qualicor Europe (voorheen NIAZ), de NEN 8009, de OECI, thema’s van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd en door onszelf vastgestelde normen.”

De overlap tussen de systemen is eruit gehaald en de normen zijn toegeschreven naar de werksituatie binnen het AvL. “Daarmee is ons eigen kwaliteitskader, het KMS_AVL, ontstaan. We willen kwaliteit zo ook meer van de zorgprofessional laten zijn.”

Certificering

In 2024 is dit nieuwe kwaliteitsmanagementsysteem getoetst en gecertificeerd door de externe auditor DNV. “De certificering laat zien dat het systeem goed is geïmplementeerd en dat we de kwaliteit van zorg hebben geborgd, maar wel op een manier zoals wij dat belangrijk vinden”, zegt Dorien de Vries, projectleider bij de implementatie van het nieuwe kwaliteitsmanagementsysteem.

Transparantie

Het systeem bestaat uit 26 hoofdstukken en geeft inzicht in kwalitatieve en kwantitatieve zorgverlening. “We meten onder andere het aantal incidenten en complicaties en we hebben normen over het gebruik van zorgpaden en multidisciplinair samenwerken. Deze onderdelen komen uit de bestaande kaders, zoals de NEN 8009 en OECI. Daarbij hebben we ook meer eigen kwalitatieve normen toegevoegd, bijvoorbeeld of er naar de wensen van patiënten en naasten in de palliatieve fase wordt gevraagd. En of deze waar mogelijk worden opgenomen in een behandelplan. Dat is lastiger te meten in harde cijfers, omdat dit gebeurt via gesprekken tussen zorgprofessionals en patiënten. Wij zijn ervan overtuigd dat ook dat bij kwaliteit hoort en dat we dat moeten borgen”, zegt De Vries.

Verbeterprocessen

“Wat we kunnen en mogen delen, delen wij op onze website, met verzekeraars, de inspectie en auditoren.” Of het systeem ook zorgt voor meer transparantie voor patiënten is volgens Vleeming en De Vries lastig te zeggen. “Dat is ook afhankelijk van wet- en regelgeving bijvoorbeeld op het gebied van privacy. In eerste instantie richten wij ons op verbeterprocessen binnen het AvL. We zien wat goed gaat, maar ook per afdeling waar werk te doen is op het gebied van kwaliteit. Het helpt ons bij het leren van elkaar en het delen van goede voorbeelden.”

Gezamenlijke audit

Zorgprofessionals werken nu in een kwaliteitsmanagementsysteem, waarin de normen van de NEN 8009, OECI en de eigen vastgestelde kwaliteitsnormen zijn vastgelegd. Maar ondanks dat, blijft het ziekenhuis de NEN 8009 en OECI-keurmerken en daarmee de audits houden. Vleeming: “Voor een aantal onderzoeken die wij doen in Europees verband is bijvoorbeeld de OECI-accreditatie verplicht. Die willen we behouden, anders kunnen we bepaalde onderzoeken niet doen. Wel hebben we de twee audits in 2022 samengevoegd, wat de tijdsinvestering van met name zorgprofessionals heeft beperkt.”

Zorgprofessionals

Doordat het ziekenhuis nu werkt met één systeem is het voor zorgprofessionals en leidinggevenden veel overzichtelijker waar zij aan moeten voldoen, vertelt De Vries. “De administratieve lasten zijn daarmee teruggebracht. Medewerkers hoeven niet meer in verschillende systemen te werken en werken nu binnen het hele ziekenhuis op dezelfde manier. En we hebben duidelijker vastgelegd wie waarvoor verantwoordelijk is, dat helpt in een multidisciplinair team om elkaar aan te spreken op kwaliteit.”

Taal van het kwaliteitssysteem

Daarnaast is ook gekeken naar de taal van het kwaliteitssysteem. “Er werden vaak onduidelijke woorden gebruikt. Dat maakte kwaliteit voor zorgprofessionals een onaantrekkelijk thema. Denk aan ‘situatiebewustzijn’. Niemand weet precies wat daarmee wordt bedoeld. Dat soort woorden hebben we concreet gemaakt.”

Per afdeling is gekeken welke thema’s relevant zijn en op welke manier kwaliteit daarbij gemeten kan worden. “Met een multidisciplinair team, van zowel zorgprofessionals als leidinggevenden en ondersteunende collega’s is per norm gekeken wat van toepassing is op een afdeling. En er is gekeken in hoeverre de afdeling op een onderwerp ook werkelijk continu verbetert. Kwaliteit is daardoor meer onderdeel geworden van het werk van zorgprofessionals, zij zijn veel meer betrokken bij het proces. Kwaliteit draait nu niet meer om verplichte vinkjes zetten, maar om continu willen verbeteren.”

Bron: Zorgvisie, Corine Lutz